Mantelzorg vergt steeds meer, de rek is eruit

Ruim zestigduizend Amsterdammers zorgen voor een naaste en dat vergt steeds meer. Mantelzorg veroorzaakt vaker spanningen binnen families, zegt Marjolein Broese van Groenou, hoogleraar informele zorg aan de VU in Amsterdam, in Het Parool. Ook de ongelijkheid groeit: wie geld heeft, regelt zorg.

“Mantelzorg is beleid geworden, de overheid gaat er vanuit dat mensen het met elkaar oplossen, dat familie de eerste lijn vormt,” zegt hoogleraar Marjolein Broese van Groenou.  Al sinds 1991 werkt ze aan een langlopend onderzoek van de VU en Amsterdam UMC onder ouderen tussen de 55 en 85 jaar in Nederland, om specifiek te zijn in en rondom Zwolle, Oss én Amsterdam. Elke drie jaar is dezelfde groep ondervraagd, dit jaar voor de elfde keer. Het levert een schat aan informatie op. Broese van Groenou trekt een duidelijke conclusie: de rek is eruit.

Spanningen in de familie

Uit haar onderzoek blijkt volgens Het Parool dat de verdeling van zorgtaken voor steeds meer spanningen binnen families zorgt. Steeds meer mantelzorgers hebben een baan, en dat aantal groeit. “Er ontstaat soms onenigheid tussen partners, tussen broers en zussen. Wie doet wat, waarom moet de zus die dichtbij woont alles doen?”

Het is niet maar een jaartje

De periode van mantelzorg duurt ook langer en langer. Het is niet een jaartje ondersteunen. Dat onderschatten vaak familieleden. Mensen worden steeds ouder, misschien wel 95 jaar, en we hebben steeds meer invaliderende ziektes zoals Parkinson, waarbij mensen wel achteruitgaan maar blijven leven.” Broese van Groenou raadt aan het gesprek over toekomstige zorg veel eerder te voeren. “Zet het onderwerp maar vast op de familieagenda. Wie kan later wat doen? Waar hebben ouders straks recht op?”

Samengestelde gezinnen

De Amsterdamse hoogleraar ziet ook al nieuwe morele vraagstukken opdoemen, aldus Het Parool. “Voor wie willen we zorgen? Hoe zit dat in samengestelde gezinnen? Worden we ook mantelzorger voor de nieuwe vriend van je moeder? Gaan mijn stiefkinderen later voor mij zorgen?” De kunst is volgens Broese van Groenou om in ieder geval meer schouders toe te voegen: om de lokale cirkel van mensen – professionals, publiek en privaat, vrijwilligers, vrienden, familie – zo groot mogelijk te maken.

Arme en rijke mantelzorgers

Ook moet de overheid oog hebben voor de groeiende verschillen tussen arme en rijke mantelzorgers, zegt Broese van Groenou. Wie geld heeft, kan particuliere zorg inkopen of een zorg-au pair uit het buitenland halen en die verschillen zullen in de toekomst alleen maar scherper worden.