Laat patiënt bij moeilijke keuzes niet aan lot over

Een patiënt helpen beslissen over een behandeling is geen archaïsch paternalisme maar broodnodig, schrijft internist Yvo Smulders in NRC. ‘Autonomie’ leidt vaak tot eenzaamheid.

“’Nee moeder, het is úw leven, dus úw beslissing’, zegt de oudste dochter. Iedereen in de kamer humt instemmend. Ook de jonge dokter, die zojuist de behandelopties en succeskansen haarfijn heeft uitgelegd, ziet hier het goede gebeuren. Mevrouw is immers autonoom. Ik sta op de achtergrond en voel vooral afgrijzen. Ze is autonoom, maar moederziel alleen.”

Doorgeschoten autonomie

Autonomie is een van de basisbeginselen van de medische ethiek, aldus internist Smulders in NRC:  De patiënt beslist, en niemand anders. Natuurlijk moeten we niet terug naar vroeger, toen je gewoon deed wat de dokter zei en zelf weinig te vertellen had. Maar kan autonomie ook doorschieten? Smulders ziet in het grote ziekenhuis waar hij werkt  aan de lopende band doorgeschoten autonomie. “De oude vrouw die ‘in haar kracht wordt gezet’ is slechts één voorbeeld. Misschien wíl zij helemaal niet zelf beslissen. Misschien voelt zij zich zo sterk verbonden met mensen in haar omgeving, familie of zorgverleners, dat zij alleen samen met hen over zichzelf wil beslissen.”

Weer leren de hand te reiken

Als je dat ziet moet je helpen, de dochter uitleggen dat moeder misschien anders denkt over haar unieke zeggenschap over haar bestaan, schrijft Smulders in NRC. “Artsen moeten weer leren de hand te reiken. Vooral jonge dokters zijn geïndoctrineerd dat autonomie heilig is. Ook (toekomstige) patiënten hebben een rol. Schroom niet je naasten of zorgverleners een rol te geven in beslissingen die over jouw leven gaan, aldus internist Smulders in NRC. “Het kan eenzaamheid schelen. Wees terughoudend met willen als je niet kunt overzien wat de feiten en gevolgen zijn.”