Het juiste moment om dood te gaan

De wereldberoemde psychiater Irvin Yalom (1931) schreef met zijn in 2019 overleden vrouw Marilyn ‘Een kwestie van dood en leven’, een boek dat intussen ook in Nederland is verschenen.

Voor veel mensen komt de angst voor de dood op als ze ouder worden, gebreken krijgen, er vrienden overlijden, zegt Yalom in een uitvoerig interview in FD Persoonlijk. “Ik voel me juist rustiger. Ik denk dat het zo zit: doodsangst hangt vaak samen met spijtgevoelens vanwege een niet geleefd leven. Mensen die er spijt van hebben hoe ze hebben geleefd of dat ze niet ten volle hebben geleefd, hebben de grootste doodsangst.”

Het lot van velen van ons

Yalom citeert Nietzsche: ‘Ga op het juiste moment dood.’ Een lastig streven. Yalom: ‘Het is een moeilijk citaat, dat weet ik. Een tijdje geleden ging ik een oud-collega opzoeken in een verzorgingstehuis. Hij had vergevorderde dementie en stond in de gang uitzinnig te schreeuwen. Voor mij is dat de grootst denkbare catastrofe, dat ik zo zou eindigen. Ik hoop dat dat nooit zal gebeuren. De mogelijkheid ervan zit me dwars. Dat dat het lot van velen van ons is.’

Niet meer van waarde zijn

Yalom denkt, zegt hij in FD Persoonlijk, “dat we wel intuïtief aanvoelen wanneer het juiste moment is om dood te gaan. Voor mij, met een leven waarin ik altijd mensen heb kunnen helpen, is dat moment gekomen als ik niet meer van waarde kan zijn voor anderen. Of als ik mijn situatie niet meer kan overzien, bijvoorbeeld als ik zou dementeren. Dat zou ik verschrikkelijk vinden.’