De eerste keer dat je je moeder doucht

Tjitske Sluis, freelance fotograaf, behoorde tot de vijf miljoen mantelzorgers die Nederland telt, en tot de 230.000 mensen die daardoor zwaar worden belast. De eerste keer dat ze haar moeder douchte, broos en naakt als ze was, hakte erin. ‘Indringend’ is zo’n woord wat nog weleens een beetje een stoplap lijkt. Maar op de foto’s die Sluis (1975) maakte in de laatste maanden van het leven van haar moeder Teuntje Vos (1944) is het volgens dagblad Trouw van toepassing.

Tjitske Sluis besloot om haar moeder te gaan fotograferen, omdat ze beseft: pas als ik de foto’s later terugzie, weet ik hoe het allemaal is gegaan. “Want de afgelopen jaren kon ik vaak alleen maar handelen.” Trouw publiceert de foto’s nu, met goedvinden van de naasten. Ook haar moeder (intussen overleden) wist ervan.

De krant beschrijft hoe Tjitske Sluis haar moeder steeds meer gaat helpen: boodschappen doen, stofzuigen, bed verschonen. Nu begint ze ook meer en meer de lichamelijke zorg op zich te nemen, en leert ze hoe dat moet. Bijvoorbeeld: eerst eten, dan douchen, want van dat laatste kan haar moeder meteen in slaap vallen en een maaltijd missen. Ze heeft toch al zo weinig eetlust.

Constant ‘aan’ staan

“Ik houd dit niet vol”, zegt Tjitske Sluis op een gegeven moment tegen haar moeder. Het gaat haar om het constante ‘aan’ staan. Om de voortdurende stroom telefoontjes met de huisarts, de thuiszorg, de apotheek, familieleden. Om de dagelijkse appjes die ze haar moeder stuurt om haar eraan te herinneren dat ze moet eten, waarop ze soms pinnige antwoorden krijgt. Om de flesjes drinkvoeding die onaangeroerd in de koelkast blijven staan terwijl ze steeds verder vermagert, terwijl ze tegelijkertijd zegt dat ze zo graag wil blijven leven.

Verklaring voor extra zorg

Begin maart van dit jaar, het bed staat alweer een tijdje in de woonkamer, krijgt de moeder een terminaliteitsverklaring, die toegang geeft tot extra zorg. Tjitske mag altijd bellen als ze hulp nodig heeft. In die laatste weken slaapt ze elke nacht in het huis van haar moeder, boven. Een keer of vijf vraagt ze om nachtzorg, van 11 uur ’s avonds tot 7 uur ’s ochtends, zodat ze zelf door kan slapen.

Ontroerend, eerlijk portret

“Wat een ontroerend, eerlijk portret over mantelzorgen van fotograaf Tjitske Sluis met haar moeder”, reageert een lezer van Trouw. “Het slingerde mij terug naar de eerste keer dat ik mijn moeder (toen 85) douchte. Haar blanke rug, zo maagdelijk wit. Ik mocht haar wassen, afdrogen en als extra zorg insmeren met geurende bodylotion. Jaren na haar overlijden ben ik nog steeds dankbaar dat ik dat kon doen.”