Ondervoeding ernstig en onderschat probleem

In Nederland lopen veel ouderen risico op ondervoeding. Het komt niet alleen bij thuiswonenden voor, maar nog vaker in zorginstellingen en ziekenhuizen.

Terwijl in zorg en samenleving veel aandacht uitgaat naar overgewicht, blijft ondervoeding nog vaak onderbelicht. Volkomen onterecht, zegt epidemioloog Emiel Hoogendijk (verbonden aan de afdelingen Huisartsgeneeskunde en Epidemiologie & Data Science van Amsterdam UMC), want de gevolgen kunnen net zo ernstig zijn.

Risico 1 op de 4

“Ondervoeding bij ouderen moet dringend hoger op de beleidsagenda komen”, zegt Hoogendijk.Op verzoek van The Lancet schreef hij samen met collega-onderzoekers een internationaal overzichtsartikel over het onderwerp. Daarin is te lezen dat 1 op de 4 ouderen risico loopt op ondervoeding. Dat wil zeggen: onbedoeld gewichtsverlies, onder andere door te weinig voedsel of te weinig voedzame stoffen, met name energie en eiwitten.

Cascade aan effecten

Dat moet anders, zegt Hoogendijk, want ondervoeding kan een cascade aan ernstige effecten teweegbrengen in zeer korte tijd. Volgens de Amsterdamse epidemioloog moet er allereerst voor worden gezorgd dat de spierkracht en spiermassa op peil blijven, met goede voeding en voldoende fysieke activiteit. Hij benadrukt: “Voorkomen en behandelen zijn wel twee verschillende dingen. Als iemand al ondervoed is, is bewegen juist niet het eerste doel. Dan wil je dat iemand eerst aansterkt. Spiermassa terugwinnen is op latere leeftijd echter niet eenvoudig.”

Buikje niet per se een probleem

In een omgeving die gericht is op de aanpak van overgewicht vraagt dat een andere focus, merkt Hoogendijk: “We letten er goed op – zeer terecht – dat ouderen niet te zwaar worden, onder meer om de cardiovasculaire risico’s te minimaliseren. Tegelijk moeten we ons wel blijven realiseren dat ondergewicht net zo gevaarlijk kan zijn. Dat een buikje bij een oudere misschien niet per se een probleem is, maar juist de reserve die hij bij een operatie of tegenslag hard nodig heeft.”