Waarom al die regels voor vrijwilligers?

Als samenleving zijn we op een dood spoor beland waar de overheid door regelzucht initiatieven van vrijwilligers smoort. Dat schrijven Joost Beuving (docent-onderzoeker Radboud Universiteit) en Klaske Piebenga (bestuurssecretaris van de Landelijke Vereniging van Kleine Kernen) in Trouw.

“Gevolg is dat steeds minder mensen als vrijwilliger aan de slag willen (of durven). Ook worden steeds meer zaken onderhands geregeld – áls ze al geregeld worden. Dit krijg je als de overheid burgers wantrouwt. In het kielzog van de nieuwe zakelijkheid in het publieke bestel is de afgelopen decennia een giftige cocktail ontstaan die leidt tot al maar meer regels.”

Dorps- en buurthuizen

Als een voorbeeld van wantrouwen noemen Beuving en Piebenga in Trouw de covidmaatregelen. “Met het ministerie van VWS werd een landelijk protocol opgesteld voor het openstellen van dorps- en buurthuizen, maar lokale overheden verbieden dit en stuurden er zelfs boa’s op uit die met sluiting en boetes dreigden. Delen van de overheid beschouwen vrijwilligers niet langer als partners in positieve maatschappelijke verandering, maar als marktpartij of zelfs geduchte tegenpartij.”

Initiatieven gesmoord

Ironisch genoeg heeft regelzucht juist een tegenovergesteld effect, merken Beuving en Piebenga in Trouw op: Meer regels leiden bij burgers tot een grotere neiging om de randjes van de regels op te zoeken, wat juist tot meer regels leidt. Zo zijn we terechtgekomen op een dood spoor waar de overheid vrijwillig initiatief smoort.

AVG, UBO en Arbo

Vrijwilligersorganisaties “zijn er echt niet op uit om de overheid een loer te draaien. En er zijn ook maar weinig vrijwilligersorganisaties die willens en wetens de gegevens van hun vrijwilligers verkopen of anderszins misbruiken (AVG), doelbewust geld doorsluizen naar terroristische organisaties (UBO) en hun vrijwilligers dwingen urenlang door te buffelen (Arbo). Desondanks vallen ze wel onder dezelfde tucht als grote, commerciële marktpartijen voor wie berekenend gedrag vaak wel een leidraad is.”