Ouderen, kom zelf in actie, nu het nog kan

De ouderenzorg verschraalt de komende jaren, terwijl de behoefte eraan door de vergrijzing juist groeit. ‘Ouderen moeten nu zelf in actie komen,’ waarschuwt gezondheidseconoom Xander Koolman in Het Parool.

Koolman voorziet dat Nederland weliswaar vele miljarden extra gaat uitgeven aan de ouderenzorg, maar dat loopt niet in de pas met de stijging van het aantal ouderen met een zorgbehoefte. Zo neemt het budget per patiënt af.

Tachtig jaar het omslagpunt

“Tachtig jaar is vaak een omslagpunt,” zegt Koolman in Het Parool. “Mensen komen vaker alleen te staan omdat hun partner wegvalt, terwijl hun zorgbehoefte juist toeneemt. Dat leidt tot een sterkere zorgbehoefte dan we de afgelopen jaren gewend waren.” Als er binnen nu en vijf jaar niets verandert, kun je de leefomstandigheden voor de eerste naoorlogse generatie niet meer bijsturen, zegt Koolman. “Dan verschraalt voor hen dus de zorg.”

Elkaars mantelzorger worden

Waarom wil de gezondheidseconoom dit punt over de ouderenzorg maken? “Omdat mensen dan in actie kunnen komen. Mensen van 75 jaar die nog fit zijn, kunnen nu al beginnen met het oprichten van een woongroep, bijvoorbeeld. Als je voldoende privacy hebt, kan dat heel aangenaam zijn. Voor alleenstaande ouderen is het ook functioneel, want ze kunnen elkaars mantelzorger worden. Niet alleen ouderen zelf kunnen initiatieven nemen, dat geldt ook voor hun kinderen.” In vergrijzende provinciegemeenten zie je zoiets wel al, merkt Koolman in Het Parool op, maar in Amsterdam en andere grote steden ontbreekt het eraan.

Niemand aan zijn lot overgelaten

Een idee is volgens Koolman ook “een flat waarbij elke bewoner zijn eigen woning pas kan betreden als ie eerst door een gemeenschappelijke huiskamer loopt. Het gaat om woonvormen waarin sociale structuren vanzelf tot stand komen, zodat niemand aan zijn lot wordt overgelaten.”

Informele zorg stimuleren

Koolman ziet in Het Parool meerdere oplossingen. “Ik zou beginnen om gezonde 65-plussers op allerlei wijzen te stimuleren om informele zorg te leveren voor ouderen met een zorgbehoefte. Als er extra geld nodig is, dan kun je de vermogenswinst op de huizenmarkt aan het eind van het leven belasten. Dat ligt ook gevoelig, want dan gaat de overheid bij de erfenis geld afromen ten koste van de kinderen. Maar zo dragen ouderen wel direct bij aan voorzieningen die ook voor hen zijn bedoeld.”