Maak samenwonen aantrekkelijker

Er zijn in Nederland sterke prikkels tegen samenwonen. Het wegnemen van die prikkels kan een flink deel van het woningtekort oplossen, zonder ook maar één woning te bouwen. Dat schrijven Piet Eichholtz, Linde Kattenberg en Nils Kok in ESB, vaktijdschrift voor economen. Een van de barrières is de AOW-uitkering. De hoogte van deze uitkering wordt vooral bepaald door de woonsituatie. Samenwonen of een (onder)huurder betekent een lagere uitkering.

Eén miljoen alleenstaande AOW’ers

“En de verschillen zijn groot: ouderen die overwegen om samen te gaan wonen moeten daarvoor 32 procent van hun AOW inleveren – dus 776,10 euro per maand voor het koppel. Dat is veel geld, zeker als de AOW de enige of belangrijkste inkomstenbron is.” Ook de op de AOW aanvullende inkomensvoorziening ouderen (AIO-aanvulling) is grotendeels afhankelijk van de woonsituatie. Nederland op dit moment circa één miljoen alleenstaande AOW’ers heeft, en dat aantal groeit gestaag door.

Afname van eenzaamheid

Naast een fundamentele verandering in de vraag naar woningen heeft een toename van de huishoudensgrootte door samenwonen of onderhuur volgens de auteurs van het ESB-artikel ook andere positieve externe effecten. Zoals afname van de eenzaamheid. “Er wordt wel eens gesteld dat eenzaamheid dodelijker is dan roken. Een meta-analyse van studies naar het effect van eenzaamheid op sterfte laat bijvoorbeeld zien dat de kans daarop 32 procent hoger is voor alleenstaanden vergeleken met samenwonenden.”

Positief effect gezondheid

Het wegnemen van de financiële belemmeringen om samen te wonen kan, zeker voor de oudere populatie, “een groot en positief effect hebben op de gezondheid en de levensverwachting en past uitstekend in een meer preventieve gezondheidszorg”.

Onnodig veel huishoudens

Nederland kent veel (onbedoelde) prikkels die het samenwonen onaantrekkelijk en zelfs onmogelijk maken, concluderen Eichholtz, Kattenberg en Kok in ESB. “Dat leidt tot onnodig veel huishoudens, en daarmee tot een overmatige vraag naar woningen. Door die prikkels weg te nemen – zowel in de AOW en de bijstand als in de standaard huur- en hypotheekcontracten – wordt het combineren van huishoudens in één woning mogelijk en aantrekkelijk.”