Ziekte op oudere leeftijd niet vanzelfsprekend

Het langstlopende bevolkingsonderzoek van Nederland – Erasmus Rotterdam Gezondheid Onderzoek (ERGO) – uit de wijk Ommoord bestaat 35 jaar. Hoogleraar Epidemiologie en onderzoeksleider Arfan Ikram is nog altijd enthousiast. De inzichten van ERGO hebben geleid tot veranderingen in beleid in Nederland en daarbuiten, vertelt hij op de website van Erasmus MC.

ERGO is een prospectief onderzoek, waarbij deelnemers worden gevolgd over een lange tijd. Sinds de start in 1990 deden al bijna 20.000 mensen van 40 jaar en ouder mee aan ERGO. De oudste deelnemers, nog zo’n 300 van de 7.000 actieve deelnemers, zijn inmiddels ouder dan 90 jaar. Eén keer in de vier jaar komen de Rotterdammers uit de wijk Ommoord op uitnodiging naar het onderzoekscentrum. Daar beantwoorden ze vragenlijsten, laten ze bloed prikken, en krijgen ze een algehele gezondheidscheck.

Preventie

‘Preventie is nu hip, maar jaren geleden was het een revolutionaire gedachte’, aldus Ikram. Ziekte op oudere leeftijd is geen vanzelfsprekendheid. Veroudering is een proces. Maar dat is iets anders dan ziek worden.’ Dat er mensen zijn die honderd jaar oud kunnen worden zonder ziekte, is daarvan volgens hem het bewijs. ‘Er zijn dus andere oorzaken, dan leeftijd alleen, die maken dat de een ziek wordt en de ander niet. Die denkwijze startte de zoektocht naar mogelijke factoren. Het heeft geleid tot vele wetenschappelijke inzichten en preventie.’

Dementie

Op zijn ‘eigen’ onderzoeksterrein kwam Ikram tot het inzicht dat dementie veel vaker samenhangt met de toestand van de bloedvaten dan eerder werd gedacht. Vaatschade bouwt zich jaren op voordat de ziekte zich openbaart. Maar hij zag ook dat genetische oorzaken en leefstijl een rol spelen. Later bleek dat het risico op dementie voor een belangrijk deel te verlagen is door een gezonde levensstijl. De nieuwste bevindingen tonen aan dat het relatieve risico op dementie aan het afnemen is. De onderzoekers vermoeden dat dit terug te voeren is op preventie. Ook dementie is dus geen onoverkoombaar gevolg van ouder worden, zegt Ikram. ‘We hopen dat verder onderzoek in de toekomst leidt tot maatregelen om dementie te voorkomen.’