Bestaanszekerheid, het kan wél!

Kan een kabinet onder leiding van D66 bestaanszekerheid bieden? Het is moeilijk optimistisch te zijn, schrijven Coban Menkveld (theoloog en religiewetenschapper) en Frank Hartmann (filosoof en als hoogleraar verbonden aan Northeastern University, Boston). ‘Op fundamentele vragen over menselijkheid is deze partij opgeschoven richting een radicaal individualisme.’

Het komende kabinet moet volgens beide wetenschappers meer bieden dan koopkrachtplaatjes: “Bestaanszekerheid’ is breder dan dat en omvat zingeving, zorg en bescherming van al het menselijk leven.”

Schuldig voelen

In een samenleving die het ‘ik’ boven het ‘wij’ stelt, wordt zelfbeschikking snel een morele plicht, schrijven Menkveld en Hartmann in het Nederlands Dagblad. “Ouderen die afhankelijk zijn van zorg kunnen zich schuldig gaan voelen over het feit dat ze nog bestaan. ‘Ik wil mijn kinderen niet tot last zijn’ wordt dan niet langer een persoonlijke verzuchting, maar een maatschappelijk aanvaardbare reden om het leven te beëindigen.”

Ware vrijheid

Toch is er ook hoop, schrijven de beide wetenschappers, mits we bereid zijn het begrip bestaanszekerheid terug te winnen uit de handen van technocraten, ongeremde liberalen en financieel-economen. “Zekerheid is niet het resultaat van beleid, maar van betekenisvolle relaties. Zij groeit waar mensen verantwoordelijkheid nemen voor elkaar, waar ouderen zich niet overbodig hoeven te voelen, waar kinderen gewenst zijn en zieken niet tot last. Het vraagt om een herwaardering van het ‘wij’, niet als beperking van vrijheid, maar als voorwaarde voor ware vrijheid.”

Morele keuzes

Een kabinet dat werkelijk iets wil doen aan bestaanszekerheid, stellen Menkveld en Hartmann in het Nederlands Dagblad, zal dus verder moeten kijken dan het saldo op de bank. “Het zal de moed moeten hebben om morele keuzes te maken: niet alleen hoeveel geld er naar zorg gaat, maar wat zorg eigenlijk betekent; niet alleen hoeveel huizen we bouwen, maar wat het betekent om thuis te zijn; niet alleen hoe we sterven, maar hoe we samen leven. Pas als we die vragen weer durven stellen, krijgt bestaanszekerheid zijn echte betekenis terug. Bestaanszekerheid, het kan wél!”