We lijken niet meer te mogen sterven

In 2045 zal het aantal 80-plussers verdubbeld zijn. Of dat goed nieuws is, betwijfelt Kim Jansen (sociaal psycholoog en auteur van Het Generatie-effect) in de Volkskrant. Het levenseinde van ouderen wordt medisch uitgesteld ‘voor de kinderen en kleinkinderen’, met jaren mantelzorg en onzekerheid als gevolg. ‘Het leven is kort’, is een prachtige gedachte. “We moeten weer leren dat sterven bij het leven hoort – en dat loslaten soms een groter geschenk is dan vasthouden.”

“Als ik de laatste jaren met vrienden uit eten ga, staat het eerste uur vaak in het teken van onze ouders. We bespreken de derde chemokuur, de eerste tekenen van dementie, de verhuizing naar een verzorgingshuis. Het zijn zelden vrolijke gesprekken.”

Achtste keer ‘de laatste kerst’

Na een harde diagnose horen vrienden dat hun ouders nog hooguit een of twee jaar te leven hebben, schrijft Jansen in de Volkskrant. “Maar jaren later zijn ze er vaak nog. Zo vierde een vriendin inmiddels voor de achtste keer ‘de laatste kerst’ met haar moeder. Ziekenhuis in, ziekenhuis uit. Al die tijd is er zorg – en zijn er zorgen.”

Tol voor de omgeving

De medische wetenschap maakt het mogelijk het einde eindeloos uit te stellen. We lijken niet meer te mogen sterven, merkt de sociaal psycholoog op in de Volkskrant.  “Het lichaam moet bijna actief weigeren om níét geholpen te worden. Maar het systeem kraakt, niet alleen financieel en qua personeel. Ook de tol voor de omgeving, waaronder de volwassen kinderen van deze ouderen, is groot.”

Sandwichgeneratie zit klem

De sandwichgeneratie zit gevangen tussen emotioneel en financieel afhankelijke kinderen die noodgedwongen thuisblijven enerzijds, en hoogbejaarde ouders die intensieve zorg vragen. En dan is er het morele vraagstuk, aldus Jansen. “Als er behandelingen mogelijk zijn, voelt het egoïstisch om die niet te benutten. Wie stopt, geeft de strijd op. En wie wil dat op zijn geweten hebben?”

Feest verlaten op het hoogtepunt

Toch zal de wal het schip keren, voorspelt Jansen in de Volkskrant: Rond 2040 bereikt de vergrijzing in Nederland haar piek en daarna vlakt de groei af. Met onze ongezondere levensstijl zullen we eerder ziek worden, artsen zullen vaker ‘nee’ moeten zeggen, en euthanasie zal waarschijnlijk vaker gekozen worden. Dan kunnen we tijdens etentjes herinneringen ophalen aan (groot)ouders die ons ontvielen toen ze nog relatief vitaal waren. En dan kunnen wij allemaal, zonder schuldgevoel, het feest verlaten op ons hoogtepunt.”