Rollator past niet door de celdeur

Het aantal ouderen in gevangenissen neemt toe. Hoe om te gaan met hulpbehoevende mensen in een instelling die gericht is op straf, is de vraag in NRC.

Oudere gevangen vormen een langzaam groeiende groep. In 2005 was het aantal 65-plussers onder de gedetineerden nog 310, blijkt uit cijfers van het CBS, in 2024 waren het er zo’n 500, zegt het ministerie van Justitie en Veiligheid in reactie op vragen van NRC.

Aan hun lot overgelaten

En dan is daar de groep mannen, die kampen met een stapeling van ouderdomsproblemen, het leven niet meer zien zitten en anderen daarin willen meesleuren.  “Oudere mensen krijgen last van depressies, geheugenverlies, een delier of psychose na een medische ingreep. Het gebeurt dat mensen dan ineens out of the blue een misdaad plegen. Bijvoorbeeld hun partner ombrengen. Dat is geen unicum”, haalt NRC een deskundige aan. Vraag is of het toenemende aantal delicten onder ouderen samenhangt met het verdwijnen van bejaardentehuizen. “Daar werd naar mensen omgekeken en werden ze verzorgd. Je ziet dat het kan misgaan als mensen aan hun lot worden overgelaten.”

Geen thuiszorg

Als deze ouderen in de gevangenis belanden, hebben ze daar de zorg nodig die ze thuis ook kregen, of die daar wellicht ontbrak. Hoe ga je om met hulpbehoevende mensen in een instelling die gericht is op straffen? Veel (hoog)bejaarden hebben verzorging nodig. Ze kunnen slecht lopen, zijn deels of helemaal incontinent of beginnen warrig te worden, schrijft NRC. Normaliter zouden ze thuiszorg krijgen, maar er zijn geen gevangenismedewerkers die dat doen en hulp van buitenaf inhuren is lastig, staat in een rapport Vergrijzing in detentie uit 2022. “Het gevangeniswezen is niet ingericht en voorbereid op de behoeften van ouderen.”

Geen ouderengevangenis

Ook vraagt het rapport volgens NRC aandacht voor de fysieke inrichting van gevangenissen. “Rollators passen bijvoorbeeld niet door de celdeuren. Daarnaast bestaat behoefte aan hoog-laagbedden, verhoogde toiletten en handgrepen aan de muur in het sanitair.” Het inrichten van een aparte ouderengevangenis, zoals in bijvoorbeeld Duitsland is gedaan, ligt niet voor de hand. “Voor een meerderheid van oudere gedetineerden zou dit betekenen dat zij niet meer regionaal geplaatst kunnen worden, met alle negatieve gevolgen van dien, zoals het verlies van contact met het sociaal netwerk.”

Terughoudend met straffen

Eind dit jaar verschijnt een nieuwe beleidsrichtlijn, die moet resulteren in concrete plannen. Voor dat zover is, moeten de ouderen het doen met het huidige aanbod van gevangenissen. In het rapport wordt de reclassering daarom geadviseerd rechters en officieren tot terughoudendheid te manen met het straffen van oudere verdachten.