Je levenseinde op papier, vaak weinig waard

Een wilsverklaring over wat te doen als je dementie krijgt – wel of geen euthanasie en wanneer dan – steeds meer mensen hebben er één en denken hun zaakjes goed geregeld te hebben. Dat valt tegen, schrijft het AD.

Steeds meer mensen hebben een wilsverklaring, waarin onder meer een behandelverbod of een euthanasieverzoek kan worden vastgelegd. Dat komt naar voren uit cijfers van de NVVE, de Nederlandse Vereniging voor Vrijwillig levenseinde. Legden er in 2022 nog 11.847 mensen via hen een verklaring vast, vorig jaar waren dat er 13.660.

Interesse neemt toe

De NVVE ziet de interesse in diensten over de gehele linie stijgen: ook het aantal aanwezigen bij themabijeenkomsten – met als onderwerp euthanasie en dementie stijgt (van 1499 naar 2023 in twee jaar tijd) en het aantal deelnemers aan spreekuren, waar zij begeleiding of hulp krijgen bij het opstellen van een wilsverklaring, steeg tussen 2020 en 2024 van 1087 naar 1975.

Misverstanden

Er wat over weten is belangrijk, stelt Rob Edens van de NVVE in het AD, omdat er hardnekkige misverstanden bestaan over wat je kunt, ook al heb je een wilsverklaring op zak. “Nogal wat mensen denken met een wilsverklaring alles geregeld te hebben. Wij hameren erop dat het een praatdocument is dat je steeds tegen het licht moet houden en steeds opnieuw moet bevestigen. Regie op het levenseinde is mogelijk, maar je moet er wel wat voor doen.”

Zo werkt het niet

Hoewel er steeds meer verklaringen opgesteld worden, wil dat in geen geval zeggen dat het ook precies gaat gebeuren zoals daar beschreven, weet volgens het AD ook Rozemarijn van Bruchem, internist ouderengeneeskunde, ethicus en werkzaam op de polikliniek levenseindevragen in het Erasmus MC. “Mensen denken: ik heb een verklaring, ik heb recht op euthanasie, en die dokter gaat dat doen. Maar zo werkt het niet.”

Geen zwart-witpakket

En waarom dan niet? Omdat het geen zwart-witpakket is, schetst Van Bruchem. “Als het om wilsverklaringen gaat dan heb je het recht om te zeggen: ik wil geen behandeling meer, ik wil op dat en dat punt bijvoorbeeld niet meer naar de ic. Gaat het om euthanasie, dan is er geen sprake van recht hebben op.” Het is moeilijk om een punt te bepalen waarop iemand niet meer wilsbekwaam is. “Je bent te vroeg, en daarna snel te laat. Dat vooruitzicht vinden veel mensen beangstigend.”