Doe niet lacherig over praatje bij de kassa

Anja Machielse (67), tot eind vorig jaar hoogleraar sociale weerbaarheid aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht, onderzocht 25 jaar lang eenzaamheid. Soms voelde ze zich actievoerder, ze wilde bewustwording te creëren. Die is er, maar er zijn steeds meer eenzame mensen, zegt ze in NRC.

Het aantal mensen dat eenzaamheid ervaart lijkt in al die jaren eerder gestegen dan gedaald, volgens bevolkingsonderzoek. Doorgeschoten individualisering, de prestatiemaatschappij, technologie die voorziet in minder offline contact; dat zijn enkele verklaringen. En Anja Machielse ziet het ook: steeds meer mensen haken af. Ouderen die het gevoel hebben vooral een last te zijn. Jongeren die zich niet gehoord voelen in beleid en politiek. Mensen met gezondheidsproblemen die een achterstand hebben op de arbeidsmarkt. Migranten die zich niet gezien voelen. “Het tempo in de samenleving ligt hoog.”

De samenleving is zó veranderd

Ze hoort het terug in de gesprekken met eenzamen, vertelt Machielse in NRC.  “Ouderen zeggen: ‘de samenleving is zó veranderd, ik snap ’r niet meer’. Nou, dat hoorde ik niet in de jaren 90.” En wat ze ook hoort: dat mensen geen tijd meer voor elkaar hebben. “Ze doen hun boodschappen, gaan naar thuis, trekken de voordeur dicht, en dat was het dan. Niet meer even groeten op straat, ‘hoe was je dag?’. En mensen doen daar vaak lacherig over: het praatje bij de kassa. Maar vluchtige contacten zijn voor eenzame mensen juist heel belangrijk. Die geven hun een thuisgevoel. ‘Ik hoor ergens bij’.”

Vier keer per dag naar de super

Er zijn mensen die vier keer per dag naar de supermarkt gaan voor een praatje, aldus Machielse in NRC. “Die weten precies welke caissière bij de Albert Heijn op welk moment achter de kassa zit. ‘Die vind ik aardig, die stelt nog eens een vraag’.”