Autonomie in samenspraak

Zorgprofessionals (in opleiding) hebben in drie zorginnovatiecentra speciale leermethodieken uitgeprobeerd om de autonomie van hun cliënten in het verpleeghuis te verbeteren. ZonMw bericht wat de methodieken ‘Verhalen ophalen’ en ‘Schaduwen’ hebben opgeleverd voor cliënten en zorgprofessionals.

De autonomie van cliënten in de verpleeghuiszorg verbeteren. Dat is het hoofddoel van het project ‘Autonomie in samenspraak’. Een project dat drie jaar geleden startte en nu in de afrondende fase zit.

Het kan gaan om kleine dingen

Het ophalen van verhalen gebeurt door het stellen van één hoofdvraag aan een cliënt: ‘Kunt u mij eens vertellen hoe u uw eigen leven hier kan leiden binnen de instelling?’ Op deze manier kan een zorgprofessional achterhalen wat autonomie voor die persoon inhoudt. ‘Het kan gaan om kleine dingen, die voor cliënten heel groot zijn. Denk bijvoorbeeld aan in de avond willen douchen in plaats van ‘s ochtends bij heel warm zomerweer.’ ‘Als je niet te snel met een vervolgvraag komt, is er meer ruimte voor een cliënt om dingen te vertellen. Dan voelt iemand zich beter gehoord.’

Gek van de prikkels

Bij schaduwen volg je voor een langere periode een cliënt, zonder je te mengen in de zorg die deze persoon krijgt van een collega. “Je bent een soort vlieg op de muur. Wat zie ik gebeuren? Wat voel ik? Wat ruik ik? En dat vanuit het oogpunt van de cliënt. Zo werden we tijdens het schaduwen zelf gek van de prikkels in de woonkamer door bijvoorbeeld overleggende collega’s en het inruimen van de vaatwasser. Hoe moet dat dan voor onze cliënten met dementie zijn?”

Kleding kiezen, tillift bedienen

Je hoeft lang niet altijd grote slagen te maken. ‘In ieder zorgcontact kun je kleine dingen veranderen.’ Bijvoorbeeld bij het klaarleggen van de kleding twee setjes laten zien om uit te kiezen. ‘Met dit soort gebaren laat je zien: ik wil jou de regie geven. Het maakt mijn werk waardevoller.’ Ander voorbeeld: cliënten zelf de tillift laten bedienen.’