Volwaardig deel van de maatschappij

Kunst verbindt, wordt weleens gezegd. En dat is precies wat er gebeurde tijdens het project ‘Onvergetelijk’, waarbij demente mensen met hun verzorgers in het museum werden rondgeleid.

Het populair wetenschappelijk tijdschrift Janus (UMC Amsterdam) beschrijft hoe de rondleiding zich richtte op het langetermijngeheugen –wat bij dementie nog prima werkt-  en op persoonlijke ervaringen. Dat pakte goed uit voor het persoonlijke contact.

Onderzoek twaalf musea

Naar Amerikaans voorbeeld zetten het Stedelijk Museum Amsterdam en het Van Abbemuseum in Eindhoven het project in 2013 op in Nederland. Met de lessen die zij hadden geleerd, wilden zij andere musea in het land helpen dit programma op te zetten. Dat gebeurde met een wetenschappelijk onderzoek erbij, aldus het tijdschrift van Amsterdam UMC. Iris Hendriks promoveerde in juni 2022 op dit onderzoek, uitgevoerd in twaalf musea.

Rust om woorden te zoeken

Uit het onderzoek bleek dat de groepen niet te groot moeten zijn, vier tot zes paren, en dat de rondleiding helder moet zijn en zo ingericht dat geheugen- en oriëntatieproblemen geen belemmering zijn. “Mensen kregen de rust om woorden te zoeken en hun emoties te delen.” Vriendelijkheid, gastvrijheid en betrokkenheid van de rondleiders droegen volgens Hendriks sterk bij aan het hoge rapportcijfer (gemiddeld 8).

Aangesproken als persoon

Wat Hendriks vooral opviel was dat de rondleiding voelde als een gedeelde ervaring met veel gelijkwaardigheid. “De begeleiders waren verrast door de actieve deelname en reacties van hun naasten met dementie.” De deelnemers met dementie vonden de sociale interactie prettig. “Dat je wordt aangesproken als persoon”, zei een van hen. Het verloop van de ziekte verander je er niet mee, aldus het artikel in Janus, maar ‘Onvergetelijk’ liet wel zien dat mensen met dementie, onder de juiste omstandigheden, een volwaardig deel van de maatschappij kunnen zijn.

Hoe meer keus, hoe beter

Voor haar promotie deed Hendriks ook onderzoek naar natuuractiviteiten voor mensen met dementie. “Het gaat erom dat je iets doet wat bij je smaak past. Net zo min als dat je in een verzorgingshuis iedereen moet laten bingoën, moet je niet alle mensen met dementie eenzelfde activiteit aanbieden. Verschillende mensen hebben verschillende smaken, dat geldt ook voor mensen met dementie. Hoe meer keus, hoe beter.