Durf je als mantelzorger nee te zeggen

Bed opmaken. Sondevoeding geven. Steunkousen aantrekken. Injecties toedienen. Familieleden van patiënten van het Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein kunnen vanaf dit najaar een uitnodiging verwachten hun geliefde te helpen met eenvoudige verpleegkundige handelingen, schrijft NRC.

De helpende hand toesteken geeft “een natuurlijke invulling aan het contact”, laten verpleegkundigen die het experiment op de afdelingen urologie en oncologie leiden, op de website van het ziekenhuis weten.

Niet onder druk zetten

Vrijwilligheid staat bij de nieuwe aanpak voorop. “Het is nadrukkelijk niet de bedoeling familie of andere naasten van patiënten onder druk te zetten taken van de verpleging over te nemen”, aldus het Antonius Ziekenhuis. Dat is ook wat Esther Hendriks ter harte gaat, bestuurder van MantelzorgNL, de grootste vereniging van mantelzorgers. Hendriks: “Er zitten veel voordelen aan, je wordt als mantelzorger betrokken. Maar durf je nee te zeggen? Of ben je bang dat in dat geval je vader die ene operatie niet krijgt? Het ziekenhuis moet goed kunnen inschatten wat er van een mantelzorger kan worden gevraagd, en moet de verantwoordelijkheid dragen.”

Nog veel vragen

Een verplichting om mee te helpen bij de zorg zal het nooit worden, benadrukt het St. Antonius volgens het AD. “Bij het begin van de opname willen we met familie en patiënt in gesprek gaan over hoe de opname er in grote lijnen uitziet en wat ze daarin zelf zouden willen of kunnen doen.” Patiëntenfederatie Nederland noemt het voornemen een ‘interessante stap om te volgen’, maar zegt nog wel veel vragen te hebben. “Hoe ingewikkelder de handeling die moet worden verricht, hoe minder geschikt die is om aan anderen over te laten. Tegelijkertijd zijn er ook veel simpele dingen die moeten gebeuren. Die zouden naasten die dat willen best kunnen doen.” Of dat er echt van komt, is de vraag. “Veel patiënten liggen tegenwoordig maar een paar dagen in het ziekenhuis.”

Nieuwe werkelijkheid

De pilot van het St. Antonius past volgens Trouw in een trend. In ziekenhuizen wordt al langer een beroep gedaan op familieleden van patiënten. In 2017 onderzocht het Amsterdam UMC bijvoorbeeld al hoe familieleden kunnen helpen. Anne Eskes is als verpleegkundig onderzoeker verbonden aan het Amsterdam UMC en werkte mee aan het onderzoek. Ze zegt: “Zorg door familieleden is een nieuwe werkelijkheid geworden hier in het ziekenhuis, en dat zal ook zo blijven in de toekomst”.

Effecten merkbaar

Door de ervaring in het ziekenhuis konden de naasten de patiënt thuis beter verzorgen. Dit verlichtte de druk op wijkverpleging. En ook in het ziekenhuis waren na verloop van tijd effecten merkbaar. “Eerst kost de begeleiding van familieleden de verpleegkundigen extra tijd en aandacht.”, zegt Eskes. “Maar na een tijdje hebben familieleden zorgkennis, en dat brengt ook wat verlichting voor het ziekenhuispersoneel.”