Vermist: tienduizend mensenlevens

Haast het hele jaar door gingen er dit jaar meer mensen dood dan vóór corona gebruikelijk was. Wat kan daarvan de oorzaak zijn?

Een batterij onderzoeken moet uitkomst bieden, aldus een analyse van de Volkskrant.

Het zijn volgens de krant ongemakkelijke cijfers die het CBS donderdag naar buiten bracht. Afgelopen augustus overleden er in Nederland 13,5 duizend mensen, 1.300 meer dan demografen hadden voorzien. Corona verklaart van de oversterfte maar ongeveer de helft. Daarmee komt het aantal ‘extra’ overledenen van wie experts het domweg niet goed weten op rond de tienduizend. In liefst 34 van de 48 weken die het jaar tot dusver telde, gingen er méér mensen dood dan verwacht.

Oversterfte vooral bij 60-plussers

‘Het zijn geen echte pieken meer, het is continue wat verhoogd. En getalsmatig zit de oversterfte vooral bij 60-plussers’,aldus het CBS. ‘Er is wel echt wat aan de hand. Dit kan niet zomaar door vergrijzing komen’, denkt ook zorgeconoom Eline van den Broek (VU Amsterdam).

Veel uitgestelde zorg

Of corona alle oversterfte verklaart, is de vraag. ‘Ik denk dat uitgestelde zorg meespeelt’, zegt hoogleraar epidemiologie Frits Rosendaal (LUMC). Meer dan 300 duizend medische ingrepen zijn er tijdens de coronajaren 2020-2021 immers bij ingeschoten, nog los van de ontelbare uitgestelde bezoekjes aan de huisarts en controles die werden afgezegd.

Veel leed achter de voordeuren

‘Onze hypothese is dat mensen met alzheimer of een voorstadium van dementie tijdens de lockdowns sneller achteruitgingen. Doordat de dagopvang wegviel, zorg er niet meer was, en bezoek niet meer kwam’, vertelt Wiesje van der Flier van Alzheimercentum Amsterdam. ‘Wat onze neurologen opmerkten is dat er tijdens corona veel leed was achter de voordeuren.’

Systematische tekorten in de zorg

In de ziekenhuizen gaan anekdotes rond dat er een toename is van patiënten met kanker in een gevorderd stadium, vertelt Van den Broek. Haar vermoeden is dat het overgrote deel van de huidige oversterfte komt door systematische tekorten in de zorg, zegt zij in de Volkskrant. Zoals de wachtlijsten, het personeelstekort, en de in haar ogen doorgeschoten drang naar doelmatigheid. ‘Wat dat betreft gaat het voor mij steeds minder alleen maar over corona. Het kan best dat een deel van de problemen die we nu waarnemen sowieso was ontstaan als we géén pandemie hadden gehad.’