Doodwaardige uitvaart

De dood en de uitvaart, dat lijkt een ijzeren combinatie. Maar dat is niet zo vanzelfsprekend als het lijkt, zegt het Humanistisch Verbond. Zaterdag hield het Verbond een symposium over een ‘doodwaardige uitvaart’.

“De nadruk bij de uitvaart ligt op het levensverhaal van de persoon. Er zijn praatjes, er is muziek die bij de overledene past, er is een slideshow met foto’s. Dat is het. Je hoort niet zo vaak zeggen: hij of zij is dood”, zegt Yvon van der Pijl, cultureel antropoloog aan de Universiteit Utrecht die de omgang met de dood bestudeert, in Trouw.

Afgerond, niet afgesloten

De cultureel antropoloog noemt het ‘emanciperend’ dat de kerk voor grote groepen niet meer bepaalt hoe de begrafenis of crematie wordt ingericht. Ze wil zich verre houden van een moreel oordeel over de moderne persoonlijke uitvaart. Van der Pijl noemt het “zo wonderlijk dat niet wordt vooruitgeblikt. Hoe zullen we reageren op dit verlies? Welke plek krijgt de overledene? Het ogenschijnlijk afgeronde ritueel van de uitvaart wil iets afsluiten dat niet afgesloten is.”

Verdriet om het verlies

Ook Mark Bos, programmamanager laatste levensfase bij het Humanistisch Verbond, noemt de persoonlijke uitvaart ‘prachtig’ en ‘niks mis mee’. Tegelijkertijd zegt hij: “Maar zijn we daarmee niet iets kwijtgeraakt? Wij denken dat de uitvaart ook een plek is voor de pijnlijke kant, voor verdriet om het verlies.”

Gedicht of een klein praatje

Zo’n gezamenlijke ervaring geeft troost en verzachting.” Dat benoemen hoeft in zijn ogen helemaal niet ingewikkeld te zijn. Een gedicht of een klein praatje, uitgesproken door iemand van de uitvaartonderneming. Humanistische uitvaartbegeleiders zijn erin gespecialiseerd. En, van oudsher: dominees, priesters. Zij zijn professionals, zegt Bos in Trouw. Door hun afstand tot de overledene en hun overtuiging – of ze nou geloven in een leven na de dood of niet – kunnen ze een algemener verhaal vertellen dat het individuele overstijgt.