Doodgaan is verdomd moeilijk geworden

Na moeizame ervaringen bij haar ouders’ levenseinde schreef Martje van der Brug een informatieboek over doodgaan in eigen regie. “Mensen denken dat ze recht hebben op euthanasie, maar dat is een volstrekte schijnzekerheid”, zegt ze in NRC.

Van der Brug (66), tekstschrijver en auteur, schreef er in 2016 de roman Wat doen we met moeder. Nu is er dus ook haar non-fictieboek De autonome route, bedoeld als handboek voor zorgverleners en mensen die geïnteresseerd zijn in zelfbeschikking rondom het levenseinde. Er komen ervaringsdeskundigen aan het woord die uitleggen waarom zij graag soevereiniteit willen, maar Van der Brug sprak vooral experts – onder meer artsen, juristen, filosofen en medisch-ethici – over sterven in Nederland. Hoe gaat het als je dood wilt? Wat kan er? Wat is verboden? Met haar boek, uitgegeven door Mazirel Pers en gefinancierd door Fonds Laat mij gaan (dat initiatieven steunt die gericht zijn op een zelfgekozen levenseinde), wil ze volgens NRC mensen aansporen om na te denken over het einde.

Historisch nieuwe situatie

“Veel mensen uit mijn generatie hebben net als ik jarenlang getobd met ouders die geen afslag meer konden nemen, die maar doorbehandeld werden. Vroeger stierven oude mensen spontaan aan een hartaanval.” Maar de zorg kan steeds meer, en “doodgaan is verdomd moeilijk geworden”, constateert Van der Brug. We bevinden ons daardoor in een “historisch nieuwe situatie”, zegt ze.

Schijnzekerheid

Met haar boek wil ze volgens NRC ook een misverstand rondom euthanasie wegnemen. Mensen denken dat euthanasie eenvoudig te regelen is, zegt Van der Brug. “Als ik vertelde dat ik met een boek over dit onderwerp bezig was, zeiden mensen vaak: ‘O, dat heb ik allemaal al geregeld.’ Dan doelen ze op hun levenstestament. Maar dat is een schijnzekerheid.”

Geen blauwdruk

Je bent afhankelijk van allerlei factoren, aldus de auteur in NRC. “Voor mensen met zwaar medisch lijden, bijvoorbeeld in de laatste fase van kanker, werkt de wet goed. Maar er zijn veel situaties waarin dat niet zo is: oude mensen die niet meer willen leven, maar ook niet dood mogen.” Wat is volgens Van der Brug dan wel de ideale situatie? “In een ideale wereld zou ik willen dat wilsbekwame volwassenen autonomie hebben over hun levenseinde. op de vraag hoe dat precies zou moeten, heb ik geen pasklaar antwoord. Mijn boek biedt geen blauwdruk.”